Ομιλίες Συνέδρων

Eίναι  αλήθεια πως η συζήτηση για την διατύπωση προγραμματικών θέσεων και μάλιστα ενός νέου κόμματος γύρω από τα θέματα της υγείας, είναι πάντα πολύ ενδιαφέρουσα. Γίνεται όμως πιο ενδιαφέρουσα σήμερα που  οι δημοσιονομικές πιέσεις λόγω της κρίσης έχουν περιορίσει τις επιλογές της πολιτείας και η προσπάθεια εξεύρεσης τρόπων για την βελτίωση της ποιότητας αλλά και της επάρκειας των παρεχόμενων φροντίδων είναι ακόμα πιο δύσκολη.

Μια δεύτερη αλήθεια θα έλεγα πως είναι η διαπίστωση  πως ήταν πράγματι σημαντικές οι αλλαγές που σημειώθηκαν στη χώρα μας τις τελευταίες δεκαετίες στον τομέα της παροχής υπηρεσιών υγείας. Οι αλλαγές αυτές έχουν να κάνουν με την μεγάλη αύξηση τόσο των ανθρώπινων όσο και των  οικονομικών πόρων.

Παρ’ όλα αυτά μια τρίτη αλήθεια είναι πως εξακολουθούν ακόμη να υπάρχουν μεγάλα προβλήματα, τα οποία εντοπίζονται κυρίως στις δυσκολίες πρόσβασης, στην μέτρια ικανοποίηση και στην μεγάλη επιβάρυνση τόσο του οικογενειακού προγραμματισμού, όσο και του κρατικού προϋπολογισμού.

Αποδεικνύεται έτσι ότι αυτή στρατηγική παρά τις επιτυχίες, που υπήρξαν απ’ όλες τις πλευρές έχει εξαντλήσει τα όριά της και το ζήτημα της υγειονομικής μεταρρύθμισης προς άλλη κατεύθυνση και σε άλλη βάση τίθεται πλέον με επείγοντα και επιτακτικό τρόπο. 

Πριν προχωρήσω στην διατύπωση του χαρακτήρα της πρότασής μας οφείλω να επισημάνω δύο ακόμη διαπιστώσεις οι οποίες ενισχύουν απόλυτα την άποψη αυτή και προσδιορίζουν σε σημαντικό βαθμό την κατεύθυνση που πρέπει να έχει η μεταρρύθμιση.

Η πρώτη διαπίστωση  αφορά την γήρανση του πληθυσμού με την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης καθώς και την ραγδαία εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας. Αυτό έχει ως αναπόφευκτο αποτέλεσμα  το έντονο χρηματοδοτικό πρόβλημα που δυστυχώς βαίνει συνεχώς αυξανόμενο.

Πόσο όμως η οικονομική κατάσταση της χώρας αλλά και κάθε χώρας μπορεί να αντέξει αυτό τον ξέφρενο ρυθμό και πως τα ασφαλιστικά ταμεία στο όνομα του ελέγχου των δαπανών δεν θα μειώσουν ούτε κατ’ ελάχιστο το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας ;  Αντίθετα μάλιστα θα το βελτιώσουν. Κατάκτηση μη διαπραγματεύσιμη σήμερα στον σύγχρονο κόσμο.

Η  δεύτερη διαπίστωση  αφορά την ιδιοτυπία της Ελληνικής περίπτωσης τόσο  στην σύνθεση  της εθνικής υγειονομικής δαπάνης, όσο και  το ομολογουμένως  υψηλό ποσοστό της ιδιωτικής δαπάνης υγείας. 

Είναι ενδεικτικό ότι η ιδιωτική δαπάνη υγείας στην Ελλάδα είναι η υψηλότερη στην  Ευρώπη (ξεπερνά το 40% της συνολικής δαπάνης υγείας) και το  μεγαλύτερο ποσοστό της αφορά την κάλυψη της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας (65% περίπου). Αντίθετα, τόσο στην νοσοκομειακή όσο και στην φαρμακευτική περίθαλψη τα αντίστοιχα ποσοστά είναι μικρά. Αυτή η διαπίστωση η οποία επιβεβαιώνεται καθ’ όλη την πορεία οργάνωσης και ανάπτυξης του ΕΣΥ αντανακλά την καθολικής αποδοχής πλέον άποψη ότι η ολοκλήρωση του συστήματος υγείας στην Ελλάδα προϋποθέτει την ρύθμιση του υποσυστήματος της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας που είναι και το μεγάλο έλλειμμα του συστήματος υγείας στη χώρα μας. Το σημαντικό είναι ότι οι διαπιστώσεις αυτές δεν είναι όψιμες και το βασικότερο δεν προέρχονται από μία συγκεκριμένη πλευρά.

Ποια πρέπει λοιπόν να είναι η κατεύθυνση της νέας μεταρρύθμισης ; Εμείς  αναμφίβολα πιστεύουμε πως πρέπει να είναι αυτή, που έχουν διαμορφώσει οι σύγχρονες πρακτικές που δοκιμάσθηκαν στο διεθνές περιβάλλον και με επιτυχία εφαρμόζονται τις τελευταίες δεκαετίες από όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης  με μικρές παραλλαγές ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της κάθε χώρας και όχι ξεπερασμένες και παρωχημένες προτάσεις οι οποίες προ πολλού έχουν εγκαταληφθεί. Σύγχρονες πρακτικές που αφορούν  είτε τον διοικητικό, οργανωτικό και λειτουργικό χαρακτήρα, είτε το επιχειρησιακό σχέδιο και την χρηματοδότηση.    

Σήμερα, όσον αφορά τον διοικητικό και λειτουργικό χαρακτήρα επιλέγεται η ισότιμη παροχή υπηρεσιών υγείας απ’ όλους τους ασφαλιστικούς οργανισμούς κάτω βέβαια από τον σχεδιασμό, την εποπτεία και τον έλεγχο της πολιτείας και όχι η παρωχημένη ενοποίηση των κλάδων υγείας σε ένα φορέα (πρόταση της περασμένης εικοσαετίας) με τεράστια προβλήματα διοικητικού και οργανωτικού χαρακτήρα που θα χρειαστούν χρόνια να ξεπεραστούν. Όσον αφορά δε το επιχειρησιακό σχέδιο  και την χρηματοδότηση εδώ κυρίαρχη άποψη είναι ότι οι χρήστες –το σύνολο δηλαδή των πολιτών, οι παραγωγοί-οι γιατροί δηλαδή- και οι χρηματοδότες –ασφαλιστικό σύστημα – διαβουλεύονται και διαπραγματεύονται συνεχώς με σκοπό την ανταλλαγή υπηρεσιών και πόρων ανάλογα με το παραγόμενο έργο  και με στόχο την υψηλότερη κοινωνική αποδοτικότητα των οικονομικών πόρων.

Ήταν λοιπόν λογικό και αναμενόμενο η πρόσφατη κυβερνητική πρωτοβουλία να κινηθεί προς αυτή  την σύγχρονη θα έλεγα κατεύθυνση και βάση. Δυστυχώς συνέβη το εντελώς αντίθετο. Η πολυδιαφημιζόμενη νομοθετική πρωτοβουλία που θα έδινε επιτέλους λύση σε όλα τα κακώς κείμενα εξαντλήθηκε σε έναν νόμο γεμάτο προχειρότητες και ασάφειες όπου κυριαρχεί η λογιστική αντίληψη, η εμμονή σε ξεπερασμενες πρακτικές που προ πολλού έχουν εγκαταληφθεί και ο λαϊκισμός. Έτσι, στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν, έστω και πρόσκαιρα κοινωνικά ερείσματα και συμμαχίες δεν δίστασαν να εξαγγείλουν ρυθμίσεις που καμιά απολύτως σχέση με αυτά που περιλαμβάνονται στον νόμο αποπροσανατολίζοντας έτσι επικίνδυνα και τους πολίτες και τους λειτουργούς της υγείας.

Τολμώ δε να πω ότι αν δεν συμβαίνει κάτι άλλο που δεν γνωρίζουμε οι συντάκτες του τη μόνη σχέση που μπορεί να έχουν με τα θέματα της υγείας είναι αυτή που αποκτά κανείς όταν για πρώτη και τελευταία φορά επισκέπτεται έναν γιατρό ή ένα νοσηλευτικό ίδρυμα.

Σήμερα είναι βέβαιο πως η υλοποίηση του  νόμου όποτε και αν συμβεί αφού προηγουμένως βεβαίως εκδοθούν αρκετές δεκάδες υπουργικές αποφάσεις και προεδρικά διατάγματα, θα οδηγήσει σε πλήρη υποβάθμιση τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας, έτσι ώστε οι σημερινές τριτοκοσμικές εικόνες των πολυϊατρείων του ΙΚΑ να αποτελούν μια ευχάριστη ανάμνηση.

Για μας το κορυφαίο στοιχείο στην πρόταση που διατυπώνουμε είναι το γεγονός ότι μεταφέρονται στην Ελληνική πραγματικότητα καλά επεξεργασμένες οι σύγχρονες πρακτικές που προαναφέραμε  έτσι ώστε με το κατάλληλο μείγμα κρατικής παρέμβασης, η προσφορά, η ζήτηση και η χρηματοδότηση να συνεργάζονται αρμονικά, αποτελεσματικά και χωρίς περιττές δαπάνες.

Για μας ως φιλελεύθερο κόμμα πιστεύουμε  πως ο πολίτης είναι απαραίτητο να έχει ισότιμη, ποιοτική και αποτελεσματική πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, να μην ταλαιπωρείται, να μην ξοδεύεται και να έχει ελεύθερη επιλογή γιατρού σε όποιο ασφαλιστικό φορέα ανήκει.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνουμε στην προστασία της υγείας και όχι μόνο στη διαχείριση της ασθένειας, αυτή εξ’ άλλου είναι και η   σύγχρονη αντίληψη για την δημόσια υγεία που οριοθετεί το αντικείμενο και το πεδίο εφαρμογής της στην αντιμετώπιση των μεγάλων παραγόντων κινδύνου και όχι μόνο, που απειλούν σήμερα τις σύγχρονες κοινωνίες (καρδιοαγγειακά νοσήματα, κακοήθειες, ατυχήματα, διατροφικά, μεταβολικά και περιβαλλοντικά  νοσήματα,   επιδημίες, AIDS, κα), μέσω οπωσδήποτε  της ενημέρωσης, της  πρόληψης και της πρώιμης  διάγνωσης

Το σύστημα που προτείνουμε αξιοποιεί ρεαλιστικά το θεσμό του οικογενειακού γιατρού ο οποίος θα επιλέγεται ελεύθερα από τον ασφαλισμένο.

Ο οικογενειακός γιατρός θα είναι γιατρός γενικής ιατρικής, παθολόγος και παιδίατρος αλλά και με δυνατότητα διεύρυνσης στην οδοντιατρική πρωτοβάθμια φροντίδα  ενώ ταυτόχρονα θα υπάρχει πρόβλεψη για την δυνατότητα αλλαγής.

Ο οικογενειακός γιατρός δεν θα αμείβεται κατά ιατρική πράξη αλλά ανάλογα με τον αριθμό των ασφαλισμένων που τον επιλέγουν. Θα υπάρχει ανώτερος επιτρεπτός αριθμός ασφαλισμένων για κάθε οικογενειακό γιατρό και οι επισκέψεις θα είναι απεριόριστες.

Με τους γιατρούς των άλλων ειδικοτήτων τα ασφαλιστικά ταμεία συνάπτουν συλλογικές συμβάσεις με όσους γιατρούς το επιθυμούν και ο ασφαλισμένος επιλέγει ελεύθερα από το σύνολο των συμβεβλημένων γιατρών Ο ειδικός γιατρός υποχρεούται σε ελάχιστο ωράριο εργασίας και σε τακτικές εφημερίες ανάλογα με την ειδικότητα και τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής. Το ελάχιστο ωράριο και οι τακτικές εφημερίες αφορούν και τον οικογενειακό γιατρό. Ο ειδικός γιατρός αμείβεται κατά ιατρική επίσκεψη. Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε μια   πολύ βασική καινοτομία που προτείνουμε :

Κωδικοποιούνται εξ υπ’ αρχής σύμφωνα με τα διεθνή δεδομένα όλες οι ιατρικές πράξεις και οριοθετούνται όσες απ’ αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνονται στην ιατρική επίσκεψη. Σήμερα, αμείβονται ξεχωριστά και ευθύνονται λόγω και της κατάχρησης που γίνεται για τον τριπλασιασμό της σχετικής δαπάνης. Καθιερώνεται επίσης ανώτερος αριθμός επισκέψεων που δικαιούται  ο ασφαλισμένος, αριθμός ο οποίος καθορίζεται βάση των διεθνών προδιαγραφών και πέραν αυτού του αριθμού αρχίζει προοδευτική συμμετοχή του ασθενούς. Ο περιορισμός δεν ισχύει για χρόνιους και ανίατους ασθενείς.

Το σύστημα που προτείνουμε αξιοποιεί επίσης τις σύγχρονες τεχνολογικές δυνατότητες και εισάγει την ηλεκτρονική κάρτα την οποία δυστυχώς ακούμε αλλά δεν βλέπουμε. Ηλεκτρονική κάρτα με την λογική του δια βίου ιατρικού ηλεκτρονικού φακέλου (LPR), που θα συμβάλλει σε όλα τα επίπεδα στην καλύτερη διαχείριση των προβλημάτων που αφορούν τόσο τον ασθενή τόσο και το ίδιο το σύστημα (προκλητή ζήτηση, κατευθυνόμενη συνταγογράφηση, κατάχρηση του δικαιώματος ελεύθερης επιλογής, καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, ευκολία πρόσβασης κ.α).    

Η συνταγογράφηση θα είναι ηλεκτρονική  και θα κάνουν χρήση και μη συμβεβλημένοι με το σύστημα γιατροί εφ’ όσον βεβαίως χρησιμοποιούν την ηλεκτρονική κάρτα.

Καθιερώνονται  τέλος κριτήρια παραπομπής στην δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια περίθαλψη με αλλαγή ταυτόχρονα του τρόπου λειτουργίας των εξωτερικών ιατρείων των νοσοκομείων.(Ιατρεία επειγόντων περιστατικών και ιατρεία εκτίμησης και επανεξέτασης).

Γνωρίζουμε ότι δεν είναι εύκολη υπόθεση. Το υφιστάμενο περιβάλλον παρουσιάζει  δυσχέρειες, καθώς είμαστε η μόνη χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση στην οποία τα ασφαλιστικά ταμεία παράγουν υπηρεσίες υγείας.

Ίσως όμως αυτό, έχει και θετικά στοιχεία αφού η μετατροπή των σημερινών πολυιατρείων σε κέντρα επείγουσας πρωτοβάθμιας φροντίδας  έρχεται να καλύψει και το σημαντικό κενό. Αυτό είναι βέβαιο ότι θα έχει άμεσα θετικές συνέπειες και στη δευτεροβάθμια περίθαλψη, η οποία σήμερα καλύπτει ένα μεγάλο μέρος της πρωτοβάθμιας με αποτέλεσμα να υπερφορτώνεται και να μην μπορεί να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις υποχρεώσεις της.

Όλες αυτές οι αλλαγές είναι ριζοσπαστικές για τα Ελληνικά δεδομένα, αφού εξισώνουν θετικά προς τα επάνω το σύνολο των Ελλήνων πολιτών απέναντι στο σύστημα υγείας. Για την εφαρμογή του χρειάζεται   ένα καλά μελετημένο χρονοδιάγραμμα με άμεση όμως έναρξη, προοπτική σε βάθος ορατού χρόνου, επιμετρήσιμου ανά πάσα στιγμή κόστος – όφελος και καθημερινή δυνατότητα διορθωτικής παρέμβασης της πολιτείας, ώστε να δημιουργηθεί μια νέα ισορροπία   στις υγειονομικές αγορές, τόσο για την βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών όσο και για τον έλεγχο του κόστους και την συγκράτηση της δαπάνης που απειλείται από την πλευρά της προσφοράς, κυρίως στον τομέα της φαρμακευτικής και βιοϊατρικής τεχνολογίας.

Η  εκτιμώμενη δαπάνη  είναι  μικρότερη από την σημερινή δημόσια δαπάνη   για την πρωτοβάθμια φροντίδα. Το οικονομικό όφελος γίνεται ακόμα μεγαλύτερο αν σ’ αυτά, προσθέσει κανείς την αύξηση της φορολογητέας ύλης, αφού πλέον καμιά συναλλαγή δεν θα γίνεται χωρίς στοιχεία, αλλά και την  μείωση της ιδιωτικής δαπάνης  η οποία σήμερα είναι  πολύ μεγάλη αφού ο ασφαλισμένος δεν ικανοποιείται από τις υπηρεσίες που του προσφέρουν τα πολυϊατρεία του ΙΚΑ και των άλλων ασφαλιστικών ταμείων  και αναγκάζεται να καταφύγει στον ιδιώτη γιατρό τον οποίο με το νέο σύστημα θα βρίσκει ελεύθερα και δωρεάν.

Τότε σαν χώρα θα έχουμε ένα εθνικό σύστημα υγείας ολοκληρωμένο πλέον  που θα περιλαμβάνει όλα τα επίπεδα αρμονικά συνεργαζόμενα και αλληλοσυμπληρούμενα προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.